Histereskopi nedir?

Histeroskopi rahim ağzı ve rahim boşluğunun vajinal yoldan rahim içerisine optik bir cihaz yerleştirilerek izlenmesidir. Bu işlem yapılırken kullanılan alet veya aletlere histeroskop denir.

Kısırlık nedenlerinin araştırılması, anormal vaginal kanama nedenlerinin araştırılması, doğumsal anormalliklerin tanısı gibi tanısal amaçlarla ya da daha önceden varlığı tespit edilen myomların ya da poliplerin çıkarılması, doğumsal şekil bozukluklarının operasyonu gibi tedavi edici amaçlarla da histeroskopi yapılabilir.

Histeroskopinin en sık olarak kullanıldığı işlemler rahim içerisindeki bölmelerin (septum) çıkarılması, yapışıklıkların açılması, polip çıkarılması, tüp bebek başarısızlığının değerlendirilmesi ve myom çıkarılması işlemleridir.

Rahim içinde oluşan yapışıklıklar gebe kalamama, düşük yapma ve az veya hiç adet olamamanın önemli nedenlerinden biridir. İlk tanımlayan kişinin adı ile Asherman sendromu olarak da anılır. Genellikle rahim içinde oluşturulan bir(tahribatı takip eder. En sık görülen sebep kürtaj sonrasında adet kanamalarının miktarının azalması veya adet görememe nedeni ile yapılan araştırmalarda rahim içinde yapışıklık olduğunun anlaşılmasıdır. Özellikle “fazla enerjik” yapılan kürtajlardan sonra görülme olasılığı yüksektir. Kürtajı takip eden diğer nedenler arasında ise doğum sonrasında bebeğin eşinin tam olarak çıkmamasına bağlı olarak yapılan girişimler ve rahim içindeki myomlara yönelik ameliyatlar da yer almaktadır.

Daha az olarak çocukluk çağında geçirilmiş bir tüberküloz (verem) veya başka bir enfeksiyon sonrası da görülebilir. Kürtaj sonrasında her ay rahim iç tabakasının yenilenmesinden sorumlu olan hücre tabakasından oluşan hasar sonucunda rahim iç tabakası artık yenilenemez hale gelir ve rahim duvarları birbirine yapışır.

Belirtileri nelerdir ve tanı nasıl konur? 

En sık olarak kürtaj sonrası adet kanamalarının kesilmesi veya belirgin olarak azalması söz konusudur. Normalde kürtajdan sonra düzenli adet gören kadınlarda 4-8 hafta içinde adet kanamasının gelmesi beklenir. Gelmediği takdirde rahim için yapışıklıklarından şüphelenilmelidir. Daha az olmak üzere adet kanamalarının ağrılı olması, nedensiz gebe kalamama ve tekrarlayan düşükler de rahim içi yapışıklıklarının belirtisi olabilirler. Tanı için vajinal yolla yapılan ultrason muayenesi, rahim filmi (HSG), ve histeroskopi kullanılabilecek araçlardır. Bunların içinde tanıyı kesinleştiren ve aynı seansta tedavi olanağı sağlayan histeroskopi altın standart olarak kabul edilmektedir.

Nasıl tedavi edilir? 

Rahim içi yapışıklıkların tedavisinde güncel standart histeroskopik yapışıklık açılması işlemidir. Eskiden uygulanan kürtajlar artık tarihe karışmıştır. Rahim içi yapışıklıkları makas veya elektrik enerjisi kullanılarak açılabilir. İşlemin başarısı yapışıklıkların derecesi ve cerrahın tecrübesiyle doğru orantılıdır. Yapışıklıklar ne kadar yoğun ve rahim iç boşluğunun orantısal olarak ne kadar büyük kısmını kaplıyorsa tedavinin şansı o kadar yükselir. Özellikle rahim boşluğunu tamamen kapatan yapışıklıkların tedavisi bazen mümkün değildir. Yapışıklıkların yoğun olduğu durumlarda bazen birden fazla girişim gerekebilir. Histeroskopi sonrasında, yapışıklık tekrar oluşmasın ve yer kaplasın diye, rahim içine balon veya spiral konabilir. Yine işlem sonrasında hücre yenilenmesi amacıyla hormon tedavisi de verilmektedir. Ağır yapışıklıkları olanlarda hormon tedavisinin bitiminden sonra adet kanamasının akabinde tekrar histeroskopi ile bakılması veya en azından rahim filmi çekilmesi de yararlı olacaktır.

Tedavinin başarısı nedir? 

Şiddetli yapışıklıkları olan kadınlarda birden fazla histeroskopi çoğu zaman gerekir. Rahim boşluğu kabul edilebilir ölçülerde veya tam olarak açılmış olan kadınlarda eğer tüp çıkışları da açıksa kendiliğinden gebelik şansı olacaktır. Eğer rahim boşluğu belirgin ölçüde oluşturulabilmiş ancak tüp çıkışları görülemeyen kadınlarda ise tüp bebek yapılması gerekir.

İşlemin uygulanması
Hastaya sadece tanısal amaçlı histeroskopi yapılacaksa ameliyathane koşullarına ve genel anesteziye de gerek olmayabilir. İşlem için hasta jinekolojik muayene masasına yatar ve vajen ve rahim ağzı antiseptik sıvılarla temizlendikten sonra lokal anestezi uygulanır. Ardından genellikle rahim ağzının genişletilmesine gerek duyulmadan 0,5 cm çapında bir optik cihaz rahim içerisine yavaşça yerleştirilir ve aynı zamanda içeriye karbondioksit gazı veya sıvı verilerek rahim içerisi monitörden izlenir. Anormal görülen dokulardan doku örneği de alınarak tanı için patolojik incelemeye gönderilir. Hastalar genellikle işlemi yarıda bırakacak kadar ağrı duymazlar ve histeroskopi 5-10 dakika içerisinde tamamlanır.

Operatif (cerrahi) histeroskopi ise laparoskopi ile benzer koşullarda yapılır. Burada kullanılan optik alet ve cihaz daha kalın olduğu için rahim ağzı genişletilerek içeriye yerleştirildikten sonra uygun cerrahi işlem yapılır. Yapılan işlemin özelliğine göre 15 dakika ile 1 saat arasında sürebilir.

Histeroskopinin Riskleri Var mıdır ?
Tanısal histeroskopide çok az komplikasyon görülür ve hayatı tehdit edici bir sorun hemen hemen hiçbir zaman yaratmaz. Operatif histeroskopiler biraz daha deneyim gerektiren daha zor işlemler olduğundan 1 – 2 / 100 oranında komplikasyon meydana gelir. İşlem esnasında rahim delinmesi (uterin perforasyon) en sık görülen komplikasyondur, ancak oluşan delikler çoğunlukla başka ek bir cerrahi girişime ihtiyaç olmadan izlem ve ilaç tedavileriyle kendi kendine iyileşir. Operatif histeroskopi yapılacağı zaman sıklıkla aynı anda rahmin dış yapısını da görmek ve oluşabilecek komplikasyonlara engel olmak için laparoskopi de uygulanabilir. Bu konu yapılacak işlemin zorluğuna ve kendisinin deneyimine göre hekimin vereceği bir karardır.

Diğer bazı komplikasyonlar da işlem esnasında rahmi genişletmede kullanılan sıvılara bağlı olarak oluşabilir. Ciddi allerjik reaksiyonlar, vücut ısısında düşme, pıhtılaşma problemleri, solunum güçlüğü, akciğerde sıvı birikimi (pulmoner ödem) bunlar arasındadır. Ancak işlem süresinin çok uzatılmaması, alınan sıvı miktarının cerrah tarafından sıkı kontrolü ve deneyim ile bu tür bir problem de nadiren görülmektedir.

Histeroskopi Sonrası
Histeroskopiyi takip eden birkaç günde bir miktar vajinal akıntı ve kramplar hissedilmesi normaldir. Bunun için basit ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.Histeroskopinin yapılabilmesi için rahim ağzı genişletildiğinden enfeksiyon gelişmemesi açısından cinsel ilişkiden birkaç gün kadar kaçınılmalıdır. Genellikle bir gün içinde normal aktivitelere dönülebilir.